Deri kanserleri bozulan çevresel faktörlerin de etkisi ile son yıllarda gitgide artmaktadır.
Ülkemizde deri kanserlerinin sıklığına ilişkin sağlıklı istatistik veriler yoktur.
Deri 2 tabakadan meydana gelmiştir.
1) Epidermis
2) Dermis
Epidermis derinin üst tabakasıdır. Vücudu dış etkenlerden korur. Su, elektrolit ve ısı kaybını önler. Dermis epidermisin altındadır. Kıl follikülleri, ter ve yağ bezleri, damarlar, sinirler bu kattadır.Daha derinde deri altı yağ dokusu vardır.Deri kanserleri epidermisin bazal tabakası veya daha üstteki hücre tabakalarından kaynak alabilir. Deri kanserleri daha çok baş-boyunda olmakla birlikte tüm deri yüzeyinde olabilir. Vücudun güneş gören bölgeleri deri kanserlerine daha çok adaydır.
KİMLER DERİ KANSERİ OLURLAR?
Deri kanserinin esas nedeni güneşten gelen ultraviole ışınlarıdır.Mor ötesi ışın veren elektrik lambaları ve bronzlaştırıcı suni ışık kaynakları da deri kanserlerine neden olabilir.Ultraviole ışınlarına karşı dünyayı koruyan ozon tabakasının incelmesinin de deri kanserlerinde ciddi bir artışa neden olduğu bilinen bir gerçektir.
En çok risk altında olanlar.
– Açık tenliler,
– Derilerinde kolayca çillenme olanlar,
– Çok fazla sayıda beni (nevüs) olanlar ve bunların değişik şekil ve boyutta olması,
-Ailesinde deri kanseri bulunanlar,
– Açık havada fazla zaman geçirenler,
– Ekvatora yakın bölgelerde, yüksek rakımlı veya yıl boyunca yoğun güneş ışığına maruz kalanlar. Bunların dışında,
– Herhangi bir sebeple radyoaktif ışın tedavisi (radyoterapi) uygulamaları,
– Uzun yıllar iyileşmeden kalan açık yaralar,
– Katran, zift, arsenik vs. gibi kimyasal kanserojen maddelere kronik şekilde maruz kalma,
– Kronik mikrotravmalara maruz kalma gibi nedenlerle de deri kanserleri gelişebilir.
TİPLERİ NELERDİR?
2. Epidermisteki bazal hücrelerden kaynaklanan Bazal Hücreli Kanser (BHK)
2. Skuamöz (yassı)hücrelerden kaynaklanan Skuamöz Hücreli Kanser (SHK)
3. Melanositlerden (melanin üreten hücreler) kaynaklanan Malign Melanoma (MM) BHK; en sık rastlanan deri kanseridir. Yavaş seyreder. Metastaz yapmaz. BHK nadiren hayatı tehdit eder.
SHK; sık rastlanan diğer bir deri kanseri tipidir. Dudaklar, yüz ve kulaklarda sık rastlanır. Lenf bezlerine bazen de iç organlara yayılabilir. SHK eğer tedavi edilmezse hayatı tehdit eder duruma gelir.
Deri kanserlerinin üçüncü tipi olan malign melanomalara daha az rastlanır. Ancak özellikle güneşli bölgelerde yaşayanlarda sıklığı giderek artmaktadır. Deri kanserlerinin en tehlikeli tipidir. Ancak erken teşhis edilirse tam olarak tedavi edilebilme şansı vardır. Teşhis ve tedavide gecikme genellikle ölümcül olmaktadır.
KANSERLEŞEBİLEN BAŞKA DERİ TÜMÖRLERİ VARMIDIR?
Bilinmesi gereken ve sık görülen iki deri tümörü benler ve keratozlardır. Benler, yoğun pigmentli deri hücrelerinin kümeleşmesinden oluşur.Bazen deriden kabarık şekilde, bazen derile aynı seviyededir. Bazen doğuştan beri vardır. Bazen de sonradan çıkabilir. Birçoğunun tehlikesi olmamasına rağmen doğuştan beri var olan geniş ve kıllı dev benler ile değişik renklerde ve sınırları net olarak seçilemeyen benler malign melanomaya dönüşme riski taşırlar.
Benler;
1) Kozmetik nedenlerle,
2) Giysi ve takılarla sürekli tahriş oluyorlarsa,
3) Malign melanomaya dönüşme ihtimalleri nedeniyle cerrahi olarak çıkarılırlar.
Solar veya aktinik keratozlar ise üzerleri pürtüklü veya pullu, kahverengi veya kırmızı renkte yamalar şeklinde görülen deri tümörleridir. Genellikle derinin güneşe maruz kalan bölgelerinde görülürler. Bunların kansere dönüşme ihtimalleri vardır.Kansere dönüşme belirtileri gösterenler cerrahi olarak çıkarılmalıdırlar.
DERİ KANSERLERİ NASIL TANINIR?
Bazal ve Skuamöz Hücreli Kanserler çeşitli görünüşlerde olabilirler.
Genel olarak:
1) Beyaz ve pembe renkli küçük bir kitle şeklinde,
2) Yüzeyi düzgün, parlak veya çukur şeklinde,
3) Kuru, pullu, kırmızı bir nokta şeklinde,
4) Kabuklu, kırmızı, yumru şeklinde,
5) Kabuklu yanyana küçük kitleler şeklinde,
6) Bir yara izine benzeyen beyaz bir yama şeklinde olabilirler.
2-4 haftada iyileşmeyen, kanama ve ağrı yapabilen bu türdeki lezyonların kanser olabileceklerini düşünmek gerekir. Malign Melanoma ise genellikle bir benden veya normal olan bir deriden başlayabilir. Herhangi bir bende ortaya çıkan aşağıdaki değişiklikler kanserleşme açısından uyarı kriterleri olarak kabul edilmelidir.
1. Asimetti
2. Kenar düzensizliği
3. Değişik renk tonlarında olma
4. Üzerinde kabuklanma
5. Kanama
6. Kaşıntı
7. Çevresinde kızarıklık
8. Kıllanma artışı
9. Boyutunda 6 mm’den daha fazla veya anormal bir artış olması.
Bu değişikliklerden biri veya birkaçı gözlenen benler cerrahi olarak çıkarılarakMalign Melanoma açısından histopatolojik incelemeye tabi tutulmalıdır.Eğer tüm bu değişkenler size karmaşık geliyorsa şunu hatırlamak çok önemlidir.Derinizi tanıyınız ve tepeden – tırnağa düzenli olarak muayene ediniz. Sizi şüphelendiren bir şeylere rastlarsanız hemen bir Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi uzmanına başvurunuz! Plastik cerrahlar tümörü fonksiyonel yapıyı bozmadan ve en estetik görüntüyü sağlayacak şekilde cerrahi olarak çıkartırlar. Çıkarılan dokunun histopatolojik incelemesi ile tam olarak çıkarılıp çıkarılamadığı, zeminde kalıntı kalıp kalmadığı anlaşılabilir.
TEDAVİSİ NASILDIR?
Tedavi kanserin tipine, büyüme evresine, yerleşim yerine göre değişmektedir.Eğer kanser küçük ise işlem ayaktan, lokal anestezi altında kolayca yapılabilir.Bu küçük ve az tehlikeli tiplerde kazıma (küretaj) veya elektrik akımı ile kanserhücrelerini yoketme (dessikasyon) işlemleri de yapılabilir. Ancak bu metodlarıntedavi açısından güvenilirliği az, iz bırakma ve deformasyon yapma ihtimalleri fazladır.Kanser büyükse, lenf nodlarına veya vücudun başka bir bölgesine yayılmışsa büyük cerrahi işlemlere ihtiyaç duyulabilir.
Deri kanserlerinde muhtemel diğer tedavi seçenekleri kriyoterapi (kanser hücrelerinin dondurularak tahrip edilmesi), radyoterapi (ışın tedavisi), kemoterapi (antikanser ilaçların verilmesi)’dir.
Tedaviye başlamadan önce bu yöntemleri doktorunuzla beraber değerlendirmeli ve aşağıdaki sorulara cevaplar aramalısınız.
– Tümörün yok edilmesi açısından hangi tedavi yöntemi daha güvenlidir?
– Hangi seçenek size daha uygundur?
– Sizdeki kanser tipi için ne kadar etkilidir?
– Olası riskleri ve yan etkileri nelerdir?
– Beklediğiniz fonksiyonel ve kozmetik sonuçlar ne kadar elde edilebilir?
NÜKS OLUR MU? NÜKS ENGELLENEBİLİR Mİ?
Deri kanserleri nüksedebilir. Ancak nüks riskini azaltmak veya ortaya çıkabilecek nüksün riskini azaltmak mümkündür. Bunun için:
– Doktorunuzun çağırdığı kontrollere düzenli olarak uyunuz.
– Yaz aylarında özellikle de saat 11.00-15.00 arası saatlerde güneşe maruz kalmaktan kaçınınız. Ultraviyole ışınlarının su ve buluttan geçip, kum ve kardan yansıyabileceğini unutmayınız.
– Dışarda uzun süre kalmanız gerekiyorsa geniş kenarlı şapkalar ve uzun kollu elbiseler giyiniz.
– Açıkta kalan deri bölümleri için en az 15 güneş koruma faktörlü kremler kullanınız. Yüzdükten ve terledikten sonra da düzenli aralıklarla bu kremleri kullanmaya devam ediniz.
– Son olarak cildinizi düzenli olarak siz de muayene ediniz. Eğer herhangi bir şüpheniz varsa en kısa sürede plastik cerrahınıza başvurunuz.